کد مطلب:27007 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:22

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

محدودة آزادي براي غير مسلمانان در قرآن چيست؟

1. انسان به دليل داشتن اراده، به طور تكويني آزاد است، ولي عواملي ارادة او را محدود ميسازند; از جمله اين عوامل پذيرفتن اسلام است كه محدوديتهايي را براي آنان، به ويژه در عرصه زندگي اجتماعي با مسلمانان فراهم ميآورد.

2. از جمله آياتي كه به اين موضوع پرداخته، آيههاي 7 ـ 9 از سوره مباركه ممتحنه است: عَسَي اللّهُ اَن يَجعَلَ بَينَكُم وبَينَ الَّذينَ عادَيتُم مِنهُم مَوَدَّةً واللّهُ قَديرٌ واللّهُ غَفورٌ رَحيم # لا يَنهـغكُمُ اللّهُ عَنِ الَّذينَ لَم يُقـَتِلوكُم فِي الدّينِ ولَم يُخرِجوكُم مِن ديـَرِكُم اَن تَبَرّوهُم وتُقسِطو ا اِلَيهِم اِنَّ اللّهَ يُحِبُّ المُقسِطين # اِنَّما يَنهـغكُمُ اللّهُ عَنِ الَّذينَ قـَتَلوكُم فِي الدّينِ واَخرَجوكُم مِن ديـَرِكُم وظـَهَروا عَليَ اِخراجِكُم اَن تَوَلَّوهُم ومَن يَتَوَلَّهُم فَاُولغكَ هُمُ الظّـَـلِمون; (ممتحنه،7 ـ 9) اميد است خداوند ميان شما و دشمنانتان ]از طريق اسلام[، پيوند محبت بر قرار كند، و خداوند قادر، آمرزنده و مهربان است. خدا شما را از نيكي كردن و رعايت عدالت نسبت به كساني كه در امر دين با شما پيكار نكردند و از خانه و ديارتان بيرون نراندند، نهي نميكند; چرا كه خداوند عدالت پيشگان را دوست دارد. ]خداوند[، شما را تنها از دوستي با كساني نهي ميكند كه در امر دين با شما پيكار كردند، و شما را از خانه هايتان بيرون راندند، يا به بيرون راندن شما كمك كردند، هر كس اينان را دوست بدارد، ظالم و ستمگر است. اين آيات شريفه، به دنبال آياتي مطرح شده كه به گسستن پيوند با مشركان تصريح نموده است.

3. به دليل آيه شريفه پنجم از سوره توبه كه ميفرمايد: فَاقتُلوا المُشرِكينَ حَيثُ وجَدتُموهُم; هر كجا كه مشركين را يافتيد; آنها را بكشيد.، آيات فوق، به كفّار ذمّي مربوط است نه كفّار حربي، ولي آيه سوره مباركه توبه به كفّار حربي مربوط است.( تفسير الميزان، علامه طباطبايي;، ج 19، ص 234، مؤسسه اعلمي. )

4. با توجه به اين دو دسته از آيات، كه غير مسلمانان را نيز به دو گروه تقسيم ميكنند، ميتوان گفت: غير مسلمانان به دو گروه تقسيم ميشوند: دستهاي كه در برابر مسلمانان ايستاده و دشمني خود را در عمل با آنان نشان دادهاند; تكليف مسلمانان اين است كه هر گونه رابطه را با اين گروه قطع كنند; اما دسته ديگر كه با وجود كفر و شرك، به مسلمانان كاري نداشته و يا حتي با آنان پيمان ترك دشمني بستهاند; آيات فوق، آشكارا به اين حقيقت اشاره دارند كه پيوند دوستي مسلمانان با آنان، بياشكال است.( جواهر الكلام، محمد حسن نجفي، ج 21، كتاب الجهاد، داراحيأ التراث العربي. )

5. كفّر ذمّي (غير حربي) و نيز اقليتهاي ديني غير مسلمان كه دستور اسلام، هم زيستي مسالمتآميز با آنها است; مسلمانان در اين هم زيستي، موظفند برخي حريم ها را رعايت كنند كه در اصول قانون اساسي كشور، از جمله اصلهاي بيست و ششم و سيزدهم بدان تصريح شده است. زير پا نگذاشتن موازين اسلامي به طور آشكار، از جملة اين حريمهاست; البته اين دسته از غير مسلمانان، در حدود قانون، در انجام مراسم ديني خود آزاد بوده و در احوال شخصي، از قبيل ازدواج، ارث و... و نيز تعليمات ديني، بر اساس آيين خود عمل ميكنند. مجاز نبودن به تأسيس معابد جديد، ورود به مساجد مسلمانان، مجاز نبودن به اسكان در برخي از سرزمينهاي اسلامي، مانند حجاز، نگنجاندن آنچه انجامش در معاهدة صلح، براي مسلمانان جايز نيست، مانند تظاهر به منكرات، بازگرداندن زناني از همسران آنها كه اسلام آورده و به سوي مسلمانان هجرت كردهاند و در آيه دهم از سوره ممتحنه بدان تصريح شده است و بازگرداندن مردان مهاجر، به سرزمين كفار حربي، پرداختن جزيه و... از محدوديتهاي ديگري است كه براي غير مسلمانان در كتب فقهي بر شمرده شده است.( تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 24، ص 31 ـ 33، دارالكتب الاسلامية. )

6. البته، مسلمانان بايد هوشيار باشند تا از رهگذر اين معاهده صلح و هم زيستي اجتماعي با غير مسلمانان، از نظر ايماني، ضربه نخورند; همان گونه كه پيشينة عملكرد غير مسلمانان، چنين چيزي را نشان ميدهد.( تفسير نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 2، ص 372، دارالكتب الاسلامية. )

7. در آيات 125 ـ 128 سوره مباركه نحل، دستوراتي دربارة مقابله با مخالفان آمده است كه دقت در مفاهيم آنها براي شما پرسشگر محترم مفيد است.